Jakie są podstawowe rodzaje kar w polskim systemie prawnym?

Czytelniku! pamiętaj, że wszystkie informacje i porady zawarte na naszym portalu nie zastąpią indywidualnej konsultacji z fachowcem/lekarzem. Stosowanie treści zawartych na naszym blogu w praktyce każdorazowo powinno być konsultowane z specjalistą o odpowiednich kwalifikacjach. Redakcja i wydawca portalu nie ponoszą odpowiedzialności ze stosowania porad zamieszczanych na stronie.

Najbardziej dotkliwe kary – łącznie z wieloletnim pozbawieniem wolności – są domeną prawa karnego. Oczywiście znane są również sankcje cywilne czy administracyjne, jednak mają one przeważnie charakter pieniężny. Dlatego pytając o podstawowe rodzaje kar w polskim systemie prawnym, należy poszukiwać odpowiedzi w Kodeksie karnym. Jakie są najważniejsze regulacje dotyczące sankcji karnych?

Najważniejsze kary z Kodeksu karnego

Kary, z którymi powinien liczyć się sprawca przestępstwa, zostały wskazane w art. 32 Kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem w polskim prawie karnym wymierza się następujące kary: grzywnę, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności, 25 lat pozbawienia wolności oraz dożywotnie pozbawienie wolności. Należy podkreślić, że za większość przestępstw ustawodawca przewidział zróżnicowane kary, przykładowo w pewien przedział miesięcy i lat pozbawienia wolności. Kary można też łączyć, np. grzywnę z pozbawieniem wolności. Warto jednak poznać najważniejsze zasady dotyczące każdej kary.

Jak wskazuje adwokat od spraw karnych we Wrocławiu, grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki. Natomiast kara ograniczenia wolności może polegać na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne lub na potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd. Natomiast kara pozbawienia wolności – oczywiście z wyjątkiem 25 lat pozbawienia lub dożywocia – trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 15 lat, a wymierza ją w miesiącach i latach. Czym natomiast kieruje się sąd, wymierzając karę?

Jak wymierza się karę?

W pierwszej kolejności należy pamiętać, że sąd zawsze ma prawo wymierzyć karę w tzw. granicach ustawowego zagrożenia. Otóż określając czyn zabroniony, ustawodawca od razu wskazuje, jaka kara może zostać orzeczona w przypadku jego popełnienia. Co prawda sąd zawsze musi zmieścić się w tych granicach, jednak ma równocześnie sporą swobodę w dobrze kary. Decydując o tej kwestii, sąd musi uwzględnić całokształt okoliczności danego przypadku. Jego obowiązkiem jest więc wzięcie pod uwagę m.in. stopień winy i społecznej szkodliwości czynu, cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Poza tym zgodnie z Kodeksem karnym, wymierzając karę, sąd musi uwzględnić  motywację i sposób zachowania się sprawcy, popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim, rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, właściwości i warunki osobiste sprawcy, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego. Dopiero uwzględnienie tych przesłanek otwiera drogę do nałożenia odpowiedniej kary na sprawcę czynu.